ثمن رحیمی‌راد: چین در جایگاه بزرگ‌ترین تولیدکننده عناصر نادر خاکی در پی تنش‌های حاصل از جنگ تجاری با امریکا از این عناصر به عنوان اهرم فشار استفاده کرد؛ اقدامی که امریکا را ترغیب کرد به مبادی دیگری غیر از چین به عنوان منبعی برای تامین نیاز گسترده صنایع خود نگاه کند، به عنوان مثال استرالیا.

این در حالی است که امریکا پس از چین، در کنار ژاپن دومین مصرف‌کننده بزرگ عناصر نادر است.
به گزارش روزگارمعدن به نقل از رویترز، یک مقام ارشد امریکایی خبر داده که وزارت دفاع امریکا در گفت‌وگو با استرالیا درصدد است این کشور را متقاعد کند تا میزبان تجهیزاتی باشد که در آنها عناصر نادر خاکی فرآوری می‌شود. این اقدام امریکا بخشی از تلاش این کشور برای کاهش وابستگی به چین برای این مواد به شمار می‌آید؛ موادی که در تجهیزات ساخت نظامی و محصولات های‌تِک کاربرد دارد.
امریکا در واقع پس از تنش‌های برآمده از جنگ تجاری به تکاپو افتاده تا نیاز صنایع خود را به این گونه عناصر از منابع دیگری غیر از چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده این مواد تامین کند. چین پیش‌تر به دنبال تنش‌های ایجاد شده تهدید کرده که بر سر راه صادرات این مواد به امریکا، مانع ایجاد می‌کند. عناصر نادر شامل ۱۷ماده معدنی می‌شود که در ساخت جت‌های جنگی، تانک‌ها و وسایل برقی با فناوری بالا مصرف می‌شود و چین در واقع انحصار فرآوری و تولید این مواد را در اختیار دارد.
در همین راستا، اِلِن لورد، رئیس تدارکات پنتاگون (مقر فرماندهی وزارت دفاع امریکا) در این باره می‌گوید: ما نگران آسیب‌پذیری زنجیره تامین هستیم، به ویژه جایی که یک مخالف عرضه را کنترل می‌کند. او افزود: پنتاگون به دنبال گزینه‌های گوناگون برای شراکت در تجهیزات فرآوری عناصر نادر خاکی است و استرالیا یکی از بهترین گزینه‌ها به شمار می‌آید. با این حال سفارت استرالیا در امریکا هنوز پاسخی به این درخواست نداده است.
پنتاگون پیش از این در اوایل امسال میلادی (زمستان ۱۳۹۷) گفته بود که کانادا و استرالیا را به عنوان گزینه‌هایی در نظر دارد که با شراکت با آنها می‌تواند از وابستگی خود به عناصر نادر چین بکاهد. امریکا همچنین گفت‌وگوهایی درباره پروژه‌های مرتبط با استخراج عناصر نادر در سراسر افریقا داشته است.
حالا این تصمیم پنتاگون برای شراکت با استرالیا در حالی گرفته می‌شود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری امریکا ماه گذشته به پنتاگون دستور داد راه‌های بهتری پیدا کند تا طیف وسیعی از مغناطیس‌هایی را فراهم آورد که از عناصر نادر تهیه شده است. این فرمان نشانگر آن است که صنایع دفاعی این کشور از کمبود این مواد رنج می‌برد.
درحال‌حاضر شرکت لاینس استرالیا بزرگ‌ترین استخراج‌کننده و فرآوری‌کننده عناصر نادر جهان در خارج از چین است. البته هنوز به طور کامل مشخص نیست که پنتاگون می‌خواهد با لاینس وارد همکاری شود یا گزینه دیگری را در نظر دارد. امریکا تنها یک معدن عناصر نادر در حال بهره‌برداری در اختیار دارد که آن نیز مجهز به تجهیزات فرآوری نیست. این معدن مانتِین‌پاس نام دارد، در کالیفرنیا مستقر است و البته یک واحد فرآوری در دست ساخت دارد و امید می‌رود واحد فرآوری آنلاین آن تا سال آینده میلادی به راه بیفتد.
آمارهای دولت امریکا نشان می‌دهد که حدود ۸۰درصد واردات عناصر نادر خاکی امریکا از چین انجام می‌شد. البته فرانسه، ژاپن و استونی هم این عناصر را به‌طور فرآوری‌شده به امریکا صادر می‌کنند اما آنها هم برای تولید این اکسیدها از سنگ معدن چینی استفاده می‌کنند. پیش از این حتی امریکا نیز آنچه را از تنها معدن خود استخراج می‌کرد، برای فرآوری به چین می‌فرستاد. امریکا اکنون می‌تواند حتی از مالزی هم واردات انجام دهد اما نه به میزانی که همه نیازهایش را برآورده کند. از طرف دیگر، دولت مالزی هم خبر داده که درصدد است تولید این عناصر را به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی متوقف کند. با این حال مسئله تنها چین و امریکا نیست و تحلیلگران می‌گویند که بدون این مواد، بخش زیادی از اقتصاد مدرن جهان می‌خوابد.
گفتنی است عناصر نادر خاکی به طور طبیعی در حدود بسیار کم در محیط‌زیست پیدا می‌شوند و در نزدیکی مراکز معدنکاری و صنعتی، غلظت آنها می‌تواند تا چندین برابر سطح طبیعی افزایش یابد. عناصر خاکی کمیاب می‌توانند به خاک منتقل شوند و با عوامل بسیاری مانند فرسایش، آب و هوا، پی‌اچ، بارش، آب‌های زیرزمینی و... منتقل شوند. این عناصر عملکردهای بسیاری شبیه به فلزها دارند و می‌توانند بسته به شرایط خاک، دفع یا جذب شوند.